İdrar sondası, idrar kesesindeki idrarın birikmesine izin vermeden dışarı alınması için idrar yapılan deliğe takılıp idrar kesesine ilerletilen steril lastik tüptür. Bu şekilde dışarıya alınan idrarda idrar torbası denilen özel bir bölümde birikmektedir. İdrar sondasının kullanılmasının amacı, idrar kesesindeki idrarın dışarı alınmasını sağlamaktır. Bu farklı amaçlarla kullanılır. İdrar sondası takılması az ağrılı şekilde kolaca yapılır. Bunun için genel anesteziye gerek kalmaz. Ancak hastanın rahatsız olmaması için, lokal anestezik kullanılabilir.
İdrar Sondası Takılma Nedenleri;
- İdrar kanalındaki bir darlıktan dolayı idrarını yapamayan ya da oldukça az miktarda yapan ya da sıkça idrara çıkmasına rağmen idrar kesesi boşalmayan kişilere takılabilir.(prostat,üretra darlığı)
- Debil hastalara ya da kazayla yaralanmış olan kişilerin idrar çıkışının takip edilmesi için takılabilir.
- Teşhis amacıyla idrar örneği alınması amacıyla idrar sondası takılabilir.
- Omurilik yaralanması gibi sinir hasarı nedeniyle idrar kesesinin fonksiyon bozukluğu durumunda takılabilir.
- Bazı görüntüleme yöntemleri sırasında takılabilir.
- Cerrahi bir girişim (acık ve kapalı prostata ameliyatı taş operasyonu )sonrasında yerinden kalkamayan hastaların tuvalet ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla takılabilir.
İdrar Sondası Takılması
İdrar sondasının takılması sırasında enfeksiyon riskini azaltmak amacıyla genital bölge antiseptikli solüsyonla silinir. Sonra idrar kanalının içi lokal anestezik içerikli kayganlaştırıcı jelle doldurulur. Bir süre idrar kanalının uyuşması için beklenir ve ardından steril idrar sondasının idrar deliğinden ilerletilmesi aşamasına geçilir. Sonda idrar kesesine ulaşınca, sondayı yerinde tutacak steril suyla şişirilir. İdrarın birikeceği idrar torbası da sondanın uç kısmına takılır.
Hastanede yatan hastaların idrar torbası yatağın kenarına sabitlenir, ayakta olacak hastaların ise idrar torbası hareketine mani olmayacak şekilde bacağına sabitlenir. Bütün bu işlemler ortalama 3-10 dakikada tamamlanır.
Bacaklarına torba sabitlenen hastalar fazla dar olmayan pantolon giyerek, faaliyetlerini yapabilir. Sondanın çıkarılma zamanında sağlık personeli gelerek sondanın balonunu söndürür ve yerinden çeker. İdrar sondası takıldığında, idrar kanalında olan tahriş yüzünden hafif bir yanma hissedilebilir. Bazen de şişirilmiş balon yüzünden hastalarda devamlı idrarının olma yakınması olabilir.
İdrar Sondası Takılması Riskli midir?
- İdrar sondasını bulunduğu yerde tutan balon takılma sırasında patlayabilir. İdrar sondası kendiliğinden çıkabilir ya da balon şişmeyebilir. Böyle durumlarda yeni bir idrar sondası takılabilir.
- İdrar sondasının tıkanması, yıkanması ya da değişimi gerekebilir.
- İdrar kanalında kanama olabilir, ancak bu genellikle kendiliğinden durur.
- Enfeksiyon riski olabilir.
- İdrar sondası idrar kesesine gitmeden balon şişirilirse, bu idrar kanalında kanamaya, hasara yol açabilir. Bu ileri zamanda cerrahi girişimi gerektirecek darlığa sebep olabilir.
İdrar Sondası Takıldıktan Sonra Hangi Durumlarda Doktora Gidilmelidir?
İdrar rengi sonda takıldıktan sonra kırmızıya döner ve rengi açılmazsa, idrar kanalı ağzından ve sondanın yan tarafından kötü kokulu akıntı gelmesi durumunda doktora gidilmelidir. Hastada alt karın ağrısı ve ateş olursa, bulantı ve kusma, titreme gibi etkilerin olması halinde yine doktora bilgi verilmelidir. Bunun yanında idrar sondası yanından idrar kaçırma, idrar hissi olmasına rağmen idrar torbasının dolmaması durumunda da doktora yada acil servise mutlaka gidilmelidir.
