Çoğu laboratuvar ve tanı merkezinde, erkeklerde normal kabul edilen testosteron düzeyleri 175-800 ng/dL arasında ölçülür. Bu, çoğu zaman genel bir değerlendirme için yeterlidir, ancak bazı durumlarda daha detaylı incelemelere ihtiyaç duyulabilir. Örneğin; obezite, metabolik sendrom veya tip 2 diyabet gibi durumlarda testosteron sonuçları farklılık gösterebilir.
İçindekiler
- Yaş ve Testosteron Seviyeleri
- Testosteron Seviyelerini Etkileyen Faktörler
- 1. Günün Saati
- 2. Mevsimsel Değişiklikler
- 3. Beslenme Düzeni
- 4. Stres ve Fiziksel Aktivite
- 5. Hastalıklar
- 6. İlaç Kullanımı
- Test Sonuçlarını Değerlendirme
- Testosteron Seviyesini Artırmaya Yönelik Destekler
- Serbest Testosteron İçin Test Yapılmasını Gerektiren Durumlar
Yaş ve Testosteron Seviyeleri
Testosteron seviyesi, yaş ilerledikçe doğal olarak azalır. Erkeklerde toplam testosteron miktarı, 50-55 yaşından itibaren her yıl %0,8 ile %1,6 arasında düşer. Genç erkeklerle karşılaştırıldığında, 80 yaşına gelindiğinde testosteron seviyeleri ortalama %60 oranında azalmış olur. Özellikle 25-35 yaşları arasında testosteron en yüksek seviyesindedir, bu dönemden sonra yılda yaklaşık %2-3 oranında düşüş başlar.
Genç erkeklerde testosteron seviyesi, genellikle ortalama aralıklar içinde olurken, 50 yaşın üzerindeki erkekler için bu seviyeler minimum sınırın altına düşmemelidir.
Grafikte görüldüğü gibi yaşla beraber azalan testosteron seviyeleri mevcuttur.
Testosteron Seviyelerini Etkileyen Faktörler
Testosteron seviyeleri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ve aynı kişinin farklı günlerde yaptırdığı testlerde bile farklı sonuçlar alınabilir. Bunun birçok nedeni vardır. Laboratuvar cihazlarının farklılıkları, kullanılan teşhis yöntemleri ve standartların tam olarak uygulanmaması bu farklılıklara yol açabilir. İşte testosteron seviyelerini etkileyen başlıca faktörler:
1. Günün Saati
Testosteron seviyesi gün içinde dalgalanır. Özellikle sabah saatlerinde (genellikle 6-10 arası) en yüksek seviyede olur. Bu nedenle, testosteron testi için en uygun zaman sabah saatleridir. Yaş ilerledikçe, bu günlük dalgalanmalar daha az belirgin hale gelir.
2. Mevsimsel Değişiklikler
Testosteron seviyeleri mevsimlere göre de değişiklik gösterir. Sonbaharda testosteron en yüksek seviyedeyken, yaz aylarında düşer. Yapılan araştırmalar, toplam testosteronun mevsimsel olarak %19, serbest testosteronun ise %31 oranında dalgalanabileceğini göstermektedir.
3. Beslenme Düzeni
Tüketilen gıdaların içeriği testosteron seviyelerini etkileyebilir. Yüksek protein ve yağ içeren beslenme, testosteron düzeyini artırabilir. Beslenme alışkanlıkları, özellikle SHBG adı verilen proteinin seviyesini etkileyerek serbest testosteron miktarını belirleyebilir.
4. Stres ve Fiziksel Aktivite
Uzun süreli stres ve sürekli ağır fiziksel aktivite, testosteron üretimini baskılayabilir. Ancak ilginç bir şekilde, egzersizden hemen sonra testosteron seviyeleri kısa süreli olarak artar.
5. Hastalıklar
Bazı kronik hastalıklar, testosteron seviyelerini düşürebilir. Örneğin, arteriyel hipertansiyon, kalp hastalıkları, diyabet ve karaciğer rahatsızlıkları bu hormonu olumsuz etkileyebilir. Ayrıca kemoterapi veya radyasyon tedavisi gören kişilerde de testosteron seviyeleri düşebilir.
6. İlaç Kullanımı
Bazı ilaçlar da testosteron düzeylerini etkileyebilir. Bu nedenle, düşük testosteron testi sonuçları alındığında, ilaç kullanım geçmişi göz önünde bulundurulmalıdır.
Test Sonuçlarını Değerlendirme
Testosteron düzeylerinde beklenenden düşük sonuçlar alındığında, genellikle birkaç kez tekrarlanması önerilir. Bunun yanı sıra, düşük testosteron seviyelerinin altında yatan nedenleri bulmak için başka testler de yapılabilir. Örneğin, kan şekeri, kolesterol düzeyleri, EKG, kan basıncı izleme ve kemik yoğunluğu ölçümleri gibi ek testlerle hormon seviyesindeki değişikliklerin nedenleri araştırılabilir.
Testosteron Seviyesini Artırmaya Yönelik Destekler
Testosteron seviyesini artırmak için kullanılan çeşitli takviyeler ve gıdalar vardır. Özellikle yaşlı erkekler, bu tür takviyelerle vücutlarındaki hormon dengesini korumaya çalışabilirler.
Serbest Testosteron İçin Test Yapılmasını Gerektiren Durumlar
Serbest testosteron, vücuttaki biyolojik olarak aktif hormonun miktarını ifade eder. Bu seviyenin ölçülmesi şu durumlarda tavsiye edilir:
- Erken ergenlik veya cinsel gelişimde sorunlar
- Hormonal düzensizlikler veya testosteron üretimindeki problemler
- Hipotalamik-hipofiz sistemi hastalıkları
- Testislerin gelişim bozuklukları
- Adrenal korteks işlev bozuklukları
- Testis tümörü şüphesi veya travma sonrası testis hasarı
- Kronik alkolizm
- Anti-androjenik ilaç kullanımı
