Erkek cinsel isteği, beyindeki aromataz (CYP19A1) enzimi tarafından yönlendirilebilir.
Northwestern Üniversitesi Feinberg Tıp Fakültesi'ndeki araştırmacılar, ilk kez aromataz adlı tek bir genin beyindeki zincirleme reaksiyonu nasıl tetiklediğini belirlediler. (CYP19A1) Bu enzim, testosteronu testosteron'dan östrojene dönüştürerek erkek farelerde cinsel isteği tetikliyor gibi görünüyor. Bu bulgular (Brooks ve diğerleri, 2020) 10 Eylül'de *Endocrinology* dergisinde yayınlandı.
Şimdiye kadar, araştırmacılar aromatazın erkeklerin cinsel dürtülerini nasıl etkilediğini bilmiyorlardı. Beyinde testosteronun östrojene dönüşmesinin, erkeklerde cinsel aktiviteyi ve arzuyu sürdürmek için kritik olduğu gösterildi. Aromataz bu süreci yönetiyor.
Bu çalışmada, ilk yazar David C. Brooks ve meslektaşları, genetik olarak değiştirilmiş farelerin beyne özgü aromataz enzimini seçici olarak devre dışı bıraktı. Kanlarında yüksek testosteron seviyeleri dolaşmasına rağmen, bu gen devre dışı bırakılan farelerde, normal aromataz seviyelerine sahip erkek farelerle karşılaştırıldığında cinsel aktivite %50 azaldı.
Yazarlar, aromatazın sağlıklı seviyelerde bulunduğu erkek farelerin, dişi farelerle bir arada bırakıldıklarında onları kovalayıp çiftleşmeye çalıştıklarını belirtiyor. Ancak, beyne özgü aromataz devre dışı bırakıldığında, bu farelerin cinsel isteği ve dişi farelerle cinsel aktiviteleri önemli ölçüde azaldı. Brooks, "Erkek fareler artık o kadar ilgilenmiyor," diyor.
"[Aromataz eksikliği olan] erkek fareler, cinsel ilgilerini kısmen kaybetti," diyor ilgili yazar Hong Zhao. "Aromataz, östrojen üretimi için anahtar bir enzimdir. Östrojenin hem erkeklerde hem de kadınlarda işlevleri vardır. Erkeklerde cinsel isteği tetiklemek için testosteronun östrojene dönüşmesi gereklidir."
Tarih boyunca, östrojen "kadınlık hormonu" olarak kabul edilirken, testosteron erkeklerin (testislerde üretilen) "erkeklik hormonu" olarak düşünülmüştür. Bu nedenle, son araştırmaların erkeklerin cinsel dürtülerinin aromataz aracılığıyla testosterondan östrojene dönüşen hormonlar tarafından yönetilebileceğini göstermesi şaşırtıcı olabilir.
Brooks ve ekibinin 2020’de yaptığı araştırma, CYP19A1 enziminin testosteronu östrojene dönüştürmesinin, erkek farelerde normal cinsel davranışı sağladığını göstermektedir. Yazarlar, bu bulguların erkek hipoaktif cinsel istek bozukluğu (MHSDD) olan insanlar için etkileri olabileceğini öne sürüyor. Ayrıca, hiperseksüalite yani kompulsif cinsel istek bozukluğu olan kişilerde de benzer etkiler görülebilir.
"Şehvetin tutkusu tatmin edilmeli; talep eder, kışkırtır ve baskı yapar. Şehvet, hayattaki diğer tutkular için bir sinir sıvısı gibidir; hepsini besler, hepsine güç verir: hırs, zalimlik, açgözlülük, intikam – hepsi şehvet üzerine kuruludur." – Marquis de Sade (1740-1814)
Varsayımsal bir örnekte, artan aromataz gen aktivitesi, düşük cinsel isteği olan yaşlı erkeklerde cinsel isteği artırabilir. Tersine, aromatazın inhibe edilmesi, "seks bağımlısı" olduğunu düşünen erkeklerde kompulsif cinsel davranışları engelleyebilir.
Tabii ki, aromatazın erkek insan beyninde nasıl işlediğine dair çok daha fazla araştırmaya ihtiyaç var. Bilim insanlarının bir sonraki adımı, beyne özgü aromataz inhibitörleri veya aktivatörlerini geliştirip geliştiremeyeceklerini ve bu farmakoterapilerin farelerde ve insanlarda cinsel dürtü üzerinde benzer etkiler gösterip göstermediğini klinik deneylerle araştırmak olacaktır.
Referanslar
David C. Brooks, John S. Coon V, Cihangir M. Ercan, Xia Xu, Hongxin Dong, Jon E. Levine, Serdar E. Bulun, Hong Zhao. "Erkek Farelerde Beyin Aromatazı ve Cinsel Aktivitenin Düzenlenmesi." *Endocrinology* (İlk yayın tarihi: 10 Eylül 2020) DOI: 10.1210/endocr/bqaa137
David C. Brooks, Hong Zhao, John S. Coon V, Cihangir M. Ercan, Hongxin Dong, Jon E. Levine, Serdar E. Bulun. "OR09-03 Beyin Aromatazı Erkek Farelerde Cinsel Aktivitenin Düzenlenmesi İçin Gerekli." *Journal of the Endocrine Society* (İlk yayın tarihi: 08 Mayıs 2020) DOI: 10.1210/jendso/bvaa046.1101
