Çinko, insan sağlığı için önemli bir eser elementtir ve bağışıklık sistemi, yara iyileşmesi, DNA sentezi, büyüme ve gelişme gibi birçok biyolojik süreçte rol oynar.
İçindekiler
Çinko Takviyesi: Hangi Form En Etkili?
Çinko eksikliği dünya genelinde yaygın bir sorundur ve özellikle gelişmekte olan ülkelerde önemli sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle, çinko takviyeleri çinko eksikliğini gidermek ve sağlık sonuçlarını iyileştirmek için yaygın olarak kullanılır. Ancak, çinkonun farklı kimyasal formlarda (pikolinat, sitrat, glukonat, oksit vb.) bulunması, hangi formun en etkili olduğu konusunda sorulara yol açmaktadır. Bu blog yazısında, çinkonun farklı formlarının emilim etkinliklerini karşılaştıran bilimsel araştırmalardan elde edilen bulgular özetlenecektir.
Çinko Pikolinat, Çinko Sitrat ve Çinko Glukonat: Karşılaştırmalı Emilim
Bir çalışmada, çinko pikolinat, çinko sitrat ve çinko glukonatın emilim etkinlikleri, çift kör, dört dönemlik bir çapraz çalışma ile 15 sağlıklı insan gönüllüde incelenmiştir. Bu çalışmada, her katılımcıya dört hafta boyunca çinko pikolinat, çinko sitrat, çinko glukonat ve plasebo verilmiştir. Çalışmanın sonucunda, çinko pikolinatın emilimi sırasında saç, idrar ve eritrosit çinko seviyelerinde anlamlı artışlar gözlenmiştir. Buna karşılık, çinko glukonat, çinko sitrat veya plasebo uygulaması sırasında bu parametrelerde önemli bir değişiklik olmamıştır. Serum çinko seviyeleri ise her üç form için de küçük ve önemsiz bir artış göstermiştir. Bu bulgular, çinko pikolinatın diğer formlara kıyasla daha iyi bir biyoyararlanıma sahip olabileceğini düşündürmektedir (PMID: 3630857).
Çinko Sitrat ve Çinko Glukonat: Sağlıklı Yetişkinlerde Emilim
Başka bir çalışma, çinko sitrat ve çinko glukonatın emilim oranlarını karşılaştırmak için 10 mg çinko içeren takviyelerle yapılan bir randomize, çift maskeli çapraz tasarım kullanmıştır. Çalışmada, çinko sitratın fraksiyonel emilimi %61.3, çinko glukonatın ise %60.9 olarak bulunmuştur. Bu sonuçlar, çinko sitrat ve çinko glukonatın sağlıklı yetişkinler tarafından benzer şekilde emildiğini göstermektedir. Ancak, çinko oksidin emilimi diğer iki forma göre daha düşük bulunmuş ve bazı katılımcılarda çok az emilim veya hiç emilim gözlenmemiştir (PMID: 24259556). Bu bulgular, çinko sitratın, özellikle çinko glukonat ile karşılaştırılabilir emilim oranları ile, çinko eksikliğini önlemek ve tedavi etmek için uygun bir alternatif olabileceğini göstermektedir.
Çinko ve Bakır İlişkisi: Dikkat Edilmesi Gerekenler
Çinko ve bakır, vücuttaki birçok benzer biyolojik yolu paylaşır ve birbirlerinin emilimi üzerinde etkileşime girebilir. Yüksek dozlarda çinko alımı, vücuttaki bakır seviyelerini düşürebilir, çünkü her iki mineral de benzer absorpsiyon mekanizmalarını kullanır. Bu nedenle, uzun süreli yüksek dozda çinko takviyesi alındığında bakır eksikliği riski artabilir. Bakır, vücuttaki birçok önemli enzimin işlevi için gereklidir ve eksikliği ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Çinko takviyesi alırken, özellikle yüksek dozlarda, çinko ve bakır arasındaki dengeyi korumak için bir sağlık profesyoneline danışmak önemlidir.
Çinko Formlarına Göre Biyoyararlanım Karşılaştırması
Çinko takviyesi formunun seçiminde biyoyararlanımın önemli bir faktör olduğunu gösteren bu diyagram, çinko pikolinat gibi yüksek biyo yararlanıma sahip formların, çinko sülfat ile karşılaştırıldığında daha iyi emilim özellikleri sunduğunu ortaya koyar. Bu, özellikle çinko eksikliği durumlarında tercih edilmesinin nedenlerinden biridir.
Sonuç ve Öneriler
Çinko takviyelerinin etkinliği, kullanılan çinko formuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Mevcut çalışmalar, çinko pikolinatın daha yüksek emilim oranlarına sahip olduğunu ve vücutta daha iyi kullanıldığını göstermektedir. Bununla birlikte, çinko sitrat ve çinko glukonat gibi diğer formlar da etkili olabilir ve çinko okside göre daha iyi emilim göstermektedir. Ayrıca, çinko ve magnezyumun birlikte alındığında birbirlerinin emilimini olumsuz etkileyebileceği ve yüksek dozda çinko alımının bakır seviyelerini düşürebileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Çinko eksikliğini gidermek veya önlemek için çinko takviyesi kullanmayı düşünen bireyler, hangi formun kendi sağlık ihtiyaçlarına en uygun olduğunu değerlendirmeli ve bir sağlık profesyoneline danışmalıdır.
Kaynaklar:
- Barrie SA, Wright JV, Pizzorno JE, Kutter E, Barron PC. PMID: 3630857.
- Wegmüller R, Tay F, Zeder C, Brnic M, Hurrell RF. PMID: 24259556.
- Brown KH, Wessells KR, Hess SY. PMID: 18214018.
