Kısırlık şikayeti ile kliniğimize gelen bir hastanın sperm tahlilinde hiç sperm hücresinin bulunmadığını belirtmek oldukça zordur. Kısırlık yakınması ile gelen erkeklerin yaklaşık %10-15'inde bu durum tespit edilmektedir. Hastayı sanki dibi olmayan bir çukura itmek hissi veriyor bana. Ardından tahlilinizde hiç sperm hücresine rastlanmamış, yani yumurtayı döllüyecek hücre görülmemiş dediğimde hastanın yüzündeki anlamsız ifade her zaman içimi burkar; çünkü tam bir tedavisi olmadığı için hastanın kafasında oluşmaya başlayan soru denizini ve birkaç aylık süreci tahmin edebiliyorum. Doktor, doktor aktar, aktar gezmeye yakınlarından her duyduğu şeyi yapmayan çalışır.
Hastayı bu denize itmeden önce mutlaka ikinci spermiyogram yaklaşık 1 ay sonra yapılmalıdır çünkü sonuçlar değişken çıkabilir. Yakın dönemde geçirilmiş ağır bir hastalık sperm sayısını azaltmış olabilir. Azospermi tespit edilen hastanın ikinci spermiyogramı yapılırken santrifüj tekniği kullanılması gerekmektedir. Santrifüj tekniğini basitçe anlatmak gerekirse semen örneğini tüpe koyup merkezkaç kuvvetine maruz bırakmak, ardından tüpün dibindeki sıvıda sperm aramak olarak tanımlayabiliriz. Eğer burada sperm bulunursa hasta TESE operasyonundan kurtulmuş olur.
İçindekiler
Azospermi tanısı kesinleştikten sonra nedenlerini ve tedavi yollarını değerlendirmek gerekiyor. Acaba sperm yollarında bir problem mi var? Spermin testisten penis ucuna giden yolda bir tıkanıklık mı var? Yoksa fonksiyonel bir problem mi? Bunun değerlendirilmesi gerekir.
Ardından seks hormonları değerlendirilir FSH, testosteron, LH, Prolaktin bunlar testislerde sperm üretiminde rol oynamaktadırlar. Seks hormonları yetersizliği söz konusu olduğunda 3-6 aylık hormon tedavisi ile sperm çıkışı sağlanabilir. İki haftalık endometasin tedavisi ile denenerek seminal kanallardaki sperm çıkışını kolaylaştıran tedavi uygulanabilir.
Hala sperm yoksa mikroTESE operasyonu uygulanabilir. TESE ile %33 ile 50 oranında sperm hücresi bulunabilir. Bu arada genetik testler y kromozomu mikro delesyonları açısından hastanın değerlendirilmesi gerekmektedir.
Azospermik Hastada Patolojinin Önemi
Peki TESE'de sperm bulunamazsa patoloji sonucu sertoli only cell olarak gelirse hastaya kesinlikle olmaz mı demek gerekir?
Sertoli only cell demek, testis dokusundan alınan örnek altında mikroskop ile sperm hücresi veya onun alt gruplarından hiçbirinin görülmediği, sadece sperm üreten hücre olan sertoli hücresinin görüldüğü anlamına gelir. Genel kanı olarak bu hastalarda hormonal tedavi ile sperm üretme şansı yoktur. Ancak yapılan son çalışmalarda seçilmiş vakalarda hormonla tedavi ile sperm üretme ihtimali gösterilmiştir. İlk mikroTESE'de sperm bulunamayan olgularda tedavi verilerek yapılan ikinci TESE'lerinde %21 ila 46 oranında sperm bulunma şansı vardır. Bütün bu tedaviler yapıldıktan sonra hala sperm bulunamıyorsa geriye sperm bankaları ve evlat edinme seçeneği kalmaktadır.
Int Urol Nephrol. 2019 Mar;51(3):453-456. doi: 10.1007/s11255-019-02091-8. Epub 2019 Feb 11. Hormonal stimulation of spermatogenesis: a new way to treat the infertile male with non-obstructive azoospermia?
